PSITTACUS

PSITTACUS

pluchritudinis inter aves primas tulit, a Statio, l. 2. Sylv. 4. Epicedio in Psittacum Melioris Atedii, ubi psittacum iungens Pavoni ac Phasiano ait, v. 25.

Psittacus ille plagae viridis regnator Eoae,

Quem non gemmata volucris Funonia caudâ

Vinceret, aspectum gelidi non Phasidis ales.

Quo facit, quod Alexander apud Indos hanc avem videns, admiratione eius commotus, in illos, qui eam occiderent gravem poenam constituit, uti Freinshemius contra Aelianum, pavoni id tribuentem, docet Not. ad Curtium, l. 8. c. 9. Scaliger tamen in Exercitut, num. 236. quia Cardanus avem hanc commendaverat a colorum varietate ac praeterea fulgore, quod et Appuleius facit, Floridor. l. 2. contra contendit, esse deformem, non modo ob foeditatem rostri, ac crurum et linguae, sed etiam, quia sit coloris fusci ac cinericii, qui tristis. Ad quae Vossius, Quid faciamus summo Viro, inquit? Si Cardanus ea dixisset, provocâsset ad Iudiciae Poetarum: atque adeo omnium hominum. Nunc quia pulchri dixit coloris, ille deformis contendit. Vide eum de Idolol. l. 3. c. 80. ubi sub initium, solum inter aves Psittacum, sicut ex animantibus solum Crocodilum, superiorem commovere mandibulam tradit. Et cap. praec. docet. Psittacum, ut non accen seas id aetatis, quo in Indiis vixit, priusquam huc advehebatur, (quod quantum sit, sciri nequit) tamen sic quoque ad annum vivere sexagesimum, quod et a Verulamio Proditum est, in Histor. vitae et mortis. Inprimis vero docilitas ad hominum sermonem imitandum in Psittacco illustris est. Unde non solum ei latior lingua, quod in omnibus avibus sermonis nostri imitatricibus requirit Plin. l. 10. c. 42. sed et structura mandibulae, praesertim superioris, ab avium vulgo variat. Quomodo autem loqui doceatur, cum apud Plinium et Solinum, c. 55. 5um apud Appuleium, loc. cit. legas his verbis: Cum sermonem nostrum cogitur aemulari, ferreâ claviculâ caput tunditur,

imperium Magistri ut persentiscat; haec serulae discenti est. Qui et ad dit ibid. ut primô solum bienniô docilis sit; senex vero, obliviosus: Item, ut facilius discat, qui glandibus vescitur, ac cuius in pedibus quini digituli numerantur, quae omnia hausisse videtur ex Plinio, l. 10. c. 42. sed Plinium non bene intellexit; qui haec non de Psittacis, verum picis, seripserat. Insigne docilitatis huius exemplum in vita habemus Basilii Macedonis Imperatoris qui filium Leonem cognomine Philosophum Im perii fecerat con fortem, sed calum niis Sabarenideceptus, in carcerem coniecerat. Contigit autem, ut dum Imperator cum Senatoribus aliquot convivaretur, Psittacus saepe inclamaret, Αῒ αἴ κύριε λέον, Ah. ah. Domine Leo. Hinc silentium convivis, cuius causam rogante Imperatore, respondere cum lacrimis, Animal rationis expers luget infelicitatem domini sui Leonis; et nos insontis obliviscimur. Imperator igitur eos porro in convivis esse hilares, deque Leone bonum habere animum iussit, neque multo post eum carcere eductum priori restituit dignitati, Georg. Cedrenus, in Comp. Histor. et Constantinus Manasses in Annalibus: quorum hic tamen avem vocat ςτρουθίον μουσικὸν: quod proprie fit, passerculum canorum. Generatim, aviculam canoram reddit Leunclavius. Cedrenus autem appellat ψιττακὸν ζῶον μιμηλὸν καὶ πολύφωνον, Psittacum, animal imitatrix vocis humanaeac loquax. At in medio relinquit, utrum ista dixerit, edoctus ab aliquo, an aliâ ratione fortuitâ. Manasses vero clare addit, edoctam hoc avem a mulieribus assidue Leonem lamentantibus. Nec enim home, nedum Psittacus, sermone loquetur, quem non didicerit: Quippe verba non significant naturâ, sed hominis institutô. Quare Poetica est adulatio, quando Martialis ait, l. 14. Epigr. 73.

Psittacus a vobis aliorum nomina diseam.

Hoc didici per me dicere: Caesar. ave.

Vide iterum Voss. l. eôdem, c. 89. et Psittaci Epitaphium satis prolixum, apud Statium, loc. cit. Adde Aldrovandum, Ornithologiae l. 11. ubi formas iconibus expressas tredecim Lectori spectandas proponit, quatuordecim describit, Car. Clusium in auctario Exotic. ubi elegantissimi cuiusiconem ibi habes, formam miraberis, et Sam. Bochartum, Hieroz. Parte poster. l. 2. c. 30. Nomen quod attinet: Apud Plinium, l. 10. c. 42. liber Rigaltianus habet, Siptacen, in aliis est Septogen, verum est Sittacem vel Sittam. Hesychius, Σίττας ὄρνις ποιὸς, οἱ δὲ τὸν ψίττακον λέγουσι. Item Σίττη ὄρνις ποιὸς, οἱ δὲ δρυοκολήπτηρ. Item Σιττὸς, οἱ μὲν γλαῦκα, κίτταν, ἤ ἱέρακα. Ctesias in Excerptis Indicorum Βίττακον vocat, et instar accipitris habere scrioit. Σιττάκης etiam alibi legitur. Et sane Σίττακος et ψίττακος idem: σίττακος autem, quomodo et arriano in Indicis haec avis dicitur: a σίττα deducitur. Non Indi vero ipsi sic videntur vocâsse, sed Graeci, qui avem illam Indicam sermonis humani imitratricem, nomine huius avis appellaverunt, quae maxima hominum vocis aemulatrix est, h. c. picae: quemadmodum Nili belluam, quam Aegpti sui vocarunt Κέμψαν, iidem Κροκόδειλον vocârunt, quod similis esset lacertis maceriarum, dictis κροκοδείλοις apud se, Vide Salmas. ad Solin. p. 1014. Hodie Graecis παπαγᾶς, Gallis hinc papagay, Arabib. babga vel babgia dicitur: quibus vocibus cur Hebraeorum anapha red dant Arabes paraphrastae, in Codice sacro, non liquet. Nisi per aiin anapha legerint, tamquam ab anaph factô nomine, id est, ab arboris ramo, a quo psittacus videatur dictus, quia nidum habet ex arboris ramo pensilem. Bochart. ubisupra. Depatria ut aliquid superaddam: Indica avis est. uti magnô consensu testantur Auctores, Ctesias apud Photium, Arrianus in Indicis, Aristoteles, Histor. l. 8. c. 12. Plin. l. 10. c. 42. Aelianus, Pausanias, Appuleius, Alii. Imo Solin. c. 52. Sola, inquit, India mittit avem psittacum. Unde Ovid. Amor. l. 2. El. 6. v. 1.

Psittacus Eois ales mihi missus ab Indis

Et Poeta in Aenigm. de Psittaco,

Indica purpureô genuit me littore tellus,

Candidus accensô quâ redit orbe dies.

Tamen, ut de Novo Orbe taceam, afferri etiam ex africa, sed intima, nos docent hodiernae navigationes. Neque Plinium id latuit, qui, l. 6. c. 29. in Itinerario a Syene ad Insul. Meroen, quod ediderant Neronis exploratores, Gagaudem Insul. describens ait, inde primum visas aves psittacos. Quod confirmat Paulus Venetus, cum de Abasia scribit, l. 3. c. 45. Habet psittacos et epimachos plurimos. Sed haec Diodori, l. 2. Αἱ δὲ τῆς Συρίας ψιττακους καὶ πορφυρίωνας καὶ μελεαψρίδας ῾ἐκτρέφουσἰ cum plane falsum sit nasci in Syria psittacos, nullum se capere fatetur idem Vir Mgnus loc. cit. Vide quoque ad Statii carman in Psittacum Melioris eruditas Animadv. Cap. Barthii.